موسسه قرآن وعترت امیرالمومنین علیه السلام

ارتباط عاشقانه با خدا، ذکر «سبحان الله»

از حضرت رسالت صلی الله علیه و آله که فرمودند: مثل خانه ای که در آن ذکر خدا می گویند و خانه ای که در آن ذکر نمی گویند، مثل زنده است و مرده. نیز در کتاب کافی مردی از حضرت رسول صلی الله علیه و آله سئوال کرد: به کدام قیمت، اسلام و شرایع آن را خریداری نمایم؟ فرمود که باید دایم زبانت تر و تازه باشد به ذکر الهی.

بدان که ذکر الهی، دل را از تشویش نفس و وسوسه شیطان برهاند و هر کدورت و حجاب که از تصرّف این دو به هم رسیده باشد، در هم سوزاند و عنان دل را از جانب مشتهیات و مستَلَذّاتِ نفسانی بگرداند و چون کدورت و ظلمات حُجُب از دل زایل گردد، نور ذکر بر جوهر دل بتابد و گلخن سینه را گلشن نماید و زنگار قساوت را از روی آیینه دل برخیزاند و لین و رقّت در دل پدید آورد و وَجَل و خوف در دل برانگیزاند. و چون ذاکر بر ذکر مداومت نماید، سلطان ذکر بر مملکت دل مستولی شود و ماسوای حق را از اقلیم دل، اخراج کند؛ سر بر جیب مراقبه حق فرو برد و از هر چه جز او است، وحشت گیرد و شرف مرتبه اطمینان او را حاصل آید و چون محبّت غیر حق در دل یابد، بداند که بیماری دل هنوز باقی است، پس به مصقل ذکر، ازاله آن کند تا عرشِ دل، چون فلک اطلس از نقش غیر، ساده شود.

بهترین اعمال

در آثار ائمه اطهار علیهم السلام، احادیث در بیان ذکر بسیار است؛ از آن جمله: حضرت رسول صلی الله علیه و آله می فرمودند: آیا نمی خواهید شما را خبر دهم به بهترین عمل های شما، عملی که بلندتر می گرداند درجات شما را از جمیع اعمال و نیکوترین عمل هاست نزد پادشاه شما و بهتر است از برای شما از دینار و درهم و بهتر است شما را از اینکه برخورید به دشمن و بکشید ایشان را و بکشند ایشان، شما را؟ گفتند: بلی یا رسول اللّه! بیان فرمایید. گفت: آن، بسیار ذکر الهی کردن است. در کتاب کافی حضرت فرمودند: شیعه ما جماعتی اند که چون خلوت کنند با پروردگار خود، ذکر او بسیار گویند. و نیز در کتاب کافی حضرت صادق علیه السلام فرمودند: کسی که ذکر خدا می کند در میان غافلان، مثل کسی است که مقاتله می کند در میان هاربان؛ یعنی جماعتی که می گریزند از جهاد. در کتاب مکارم الاخلاق روایت است از حضرت رسالت صلی الله علیه و آله که فرمودند: مثل خانه ای که در آن ذکر خدا می گویند و خانه ای که در آن ذکر نمی گویند، مثل زنده است و مرده. نیز در کتاب کافی مردی از حضرت رسول صلی الله علیه و آله سئوال کرد: به کدام قیمت، اسلام و شرایع آن را خریداری نمایم؟ فرمود که باید دایم زبانت تر و تازه باشد به ذکر الهی. و بهترین اذکار، «لااِلهَ اِلاّ اللّه» است و کلام حضرت امام محمّد باقر علیه السلام چنان که در «کافی» مذکور است که فرمودند: «ما مِنْ شَی ءٍ اَعظَمُ ثَوابا مِن شهادَةِ اَنْ لااِلهَ اِلاّ اللّه» «هیچ چیزی ثوابش بالاتر از گفتن لااله الااللّه نیست» صدق این دعوی گواه است. و در کتاب کافی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: نیست هیچ بنده مسلمانی که بگوید لااِلهَ اِلاّ اللّه، مگر آنکه صعود کند آن کلمه و بشکافد هر سقف و حجابی که یا بد و نگذرد به هیچ گناهی از گناهان؛ مگر آنکه باطل گرداند آن را و برود تا منتهی شود به مثلش از حسنات، پس بایستد.

اجتماع دعا و ذکر

بدان که اجتماع در دعا و ذکر، فضیلت دارد و خدای متعال حلقه ها و مجلس های ذکر را دوست می دارد؛ چنانکه در کتاب «کافی» از حضرت صادق علیه السلام منقول است که نباشند گروهی که برسند به چهل نفر و بخوانند پروردگار خود را از برای مطلبی مگر آنکه خدای متعال مستجاب گرداند دعای ایشان را و اگر چهل نباشند، چهار باشند و بخوانند پروردگار خود را ده مرتبه، مستجاب گرداند خدای تعالی دعای ایشان را و اگر چهار نباشند و یک نفر باشد و بخواند پروردگار خود را چهل مرتبه، مستجاب گرداند خدای متعال، دعای او را.

و هم در کتاب کافی، از آن حضرت منقول است که فرمود: پدرم حضرت امام محمد باقر علیه السلام هرگاه اندوهگین می کرد او را چیزی، جمع می کرد زنان و طفلان را؛ پس دعا می کرد و ایشان آمین می گفتند.

و در کتاب مکارم الاخلاق مروی است که سیّد کاینات صلی الله علیه و آله که ننشینند جماعتی و ذکر خدا گویند مگر آنکه ملایکه بر دور ایشان در آیند و فرا گیرد ایشان را رحمت الهی و نازل شود بر ایشان آرام و آسایش و یاد کند ایشان را خدای تعالی در نزد مقرّبان خود.

ذکر سبحان الله

یکی از زیباترین جلوه های ارتباط عاشقانه با خدا و اساسی ترین راه های سیر و سلوک، ذکر است؛ یعنی مترنّم بودن زبان و قلب انسان به اسماء حُسنای الهی و شاداب نگه داشتن گل روح در زیرباران یاد حق.ذکر خدا، از یاد بردن هستی محدود خویش در رهگذر یاد اسمای الهی است و تداوم و استمرار آن زنگار گناهان را از روی دل می زداید؛ زیرا غفلت و فراموشی حق تعالی، ساحت دل را مکدّر می کند.ذکر خداوند آثار و ثمرات اعجاب آور و باشکوهی دارد.

یکی از بهترین اذکار ذکر تسبیح(سبحان الله) است که احادیث مختلفی وجود دارند که برای گفتن ذکر «سبحان الله» به تنهایی ثواب هایی قرار داده شده است:

1.پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «هر که صد مرتبه سُبحانَ اللَّه بگوید، بهتر است از راندن صد شتر [که با خود به حج برد تا آنها را از برای خدا قربانی کند]».[1]

2.مردی از امام علی علیه السلام پرسید، ای ابو الحسن! تفسیر «سُبْحانَ اللَّهِ» چیست؟ آن حضرت فرمود: «بزرگ داشتن عزّت و شکوه خداوند، بزرگ و پاک دانستن او از هر آلایشی که مشرکین به ساحت مقدّسش نسبت دهند، لذا هر وقت بنده ای این کلمه را بگوید همه فرشتگان برای او طلب رحمت نمایند».[2]

3.امام باقر علیه السلام فرمود: «هر کس در مسجد خیف در منا صد مرتبه سبحان اللَّه بگوید خداوند تعالی ثواب آزاد کردن یک بنده، در نامه عمل او بنویسد».[3]

4.امام باقر علیه السلام به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «هر کس که سبحان اللَّه بگوید، خداوند درختی در بهشت برایش می کارد».[4]

5.یونس بن یعقوب نقل می کند که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: آیا کسی که صد بار ذکر «سبحان اللَّه» را بگوید در زُمره کسانی است که، «ذَکرَ اللَّهَ کثِیراً»؛ ذکر و یاد خدا را بسیار کنند؟!»[5]فرمود: «بلی».[6]

پاداش گوینده سبحان الله

امام صادق (علیه السلام) از پدر و جد بزرگوارش حضرت امام علیه السلام روایت می کند: نبی اکرم صلی الله علیه و آله در پاسخ مسائلی که مردی یهودی از آن حضرت پرسیده بود، ضمن حدیث طویلی فرمود: آن گاه که بنده سبحان الله بگوید، آنچه پایین تر از عرش خداست با او سبحان الله می گویند و به گوینده ده برابر پاداش آنها داده می شود و چون الحمدلله گوید، خداوند نعمت دنیا را به او کرامت کند تا نعمت های آخرت را ببیند، و آن سخنی است که بهشتیان هنگام ورود به بهشت می گویند و همه سخن ها در دنیا قطع می شود به جز الحمدلله که قطع نمی گردد و آیه کریمه (احزاب، 44): درود بهشتیان در روزی که به دریافت و دیدار پاداش خدا نایل می شوند، سلام است به همین حقیقت اشارت دارد.[7]

پاداش در بهشت

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس که سبحان الله العظیم و بحمده بگوید درخت خرمایی برای وی در بهشت کاشته می شود.[8]

ترازوی اعمال

امیرالمۆمنین علی علیه السلام می فرماید: تسبیح و سبحان الله گفتن یک نیمه از ترازوی اعمال را پر کرده و الحمدلله گفتن ترازوی اعمال را سرشار می سازد و الله اکبر گفتن فاصله میان آسمان و زمین را پر می کند.[9]

ذکر پیامبر صلی الله علیه و آله قبل از رحلت

عایشه گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله پیش از رحلت این ذکر را بسیار می فرمود:(خدایا) تو را تسبیح می کنم و به ستایش و حمد تو مشغولم، از تو آمرزش‍ می طلبم و توبه می کنم.[10]

پی نوشت ها:

[1] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 505.

[2] شیخ صدوق، معانی الأخبار، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص 9 – 10.

[3] شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 5، ص 269 – 270.

[4] شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 11.

[5] احزاب، 21.

[6] شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 12.

[7] علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج 10، ص 17.

[8] متقی هندی، کنز العمال، ج 1، ص 459.

[9] مکارم الاخلاق، ص 309.

[10] صحیح مسلم، ج 1، ص 351

منبع : اختصاصی پایگاه حوزه نت