واجبی که عامل برپایی واجبات دیگر و مایه نزول رحمت است.
خداوند در آیه 71 سوره توبه هم مردان و هم زنان را خطاب قرار می دهد و میفرماید شما حق ولایت و نظارت نسبت به هم دارید و نباید نسبت به هم بی تفاوت باشید و سر در لاک خود کنید و فقط کلاه خود را بچسبید . گر چه امر به معروف و نهی از منکر امر ونهی است و امر نهی همیشه از موضع قدرت هست نه ضعف ولی نباید فراموش شود که این حق ولایت و نظارت دوستانه و همراه با محبت است. و باید دوستی و محبت بین مومنین باشد.
آیه ى 67 سوره توبه، درباره ى منافقان تعبیرِ «بعضهم من بعض» (یعنی منافقان از جنس هم هستند و همه منافقند (گر چه بعضی از آنها قسم می خورند مومن هستند) )را آورده، امّا آیه 71 سوره توبه دربارهى مؤمنان مى فرماید: «بعضهم اولیاء بعض»، شاید اختلاف تعبیر به خاطر آن است که بر خلاف مؤمنان، وحدت عمیق و پیوند ولایت در میان منافقان نیست و هنگام بروز منافع شخصى، وفادار نیستند و وحدت شان ظاهرى و صورى است، به قول قرآن: «تحسبهم جمیعاً وقلوبهم شتّى» (1) آنان را متّحد مى پندارى در حالى که دلهایشان پراکنده است.چون امر به معروف ونهى از منکر، عامل برپایى واجبات دیگر است، از این رو در آیه، قبل از نماز و زکات آمده است. (2)
پس امر به معروف و نهی از منکر آنچنان دارای اهمیت است که اگر انجام نشود واجبات دیگر هم روی زمین میماند.
خداوند امر به
معروف و نهی از منکر را اولین نشانه مومنین و امر به منکر و نهی از معروف را اولین
نشانه فسق معرفی کرده است. و امر به معروف و نهی از منکر را در کنار ایمان داشتن و
اهل عمل بودن ذکر کرده است تا بدانیم برای انجام این فریضه الهی نیاز هست خود اهل
اقامه نماز و پرداخت زکات و اطاعت با میل رغبت از خداوند در اعمال عبادی و از رسول
خدا در برنامه های حکومتی باشیم. و اگر مثل منافقان به فکر فقرا نباشیم بهتر است
به امر معروف و اصلاح خود بپردازیم که بوی نفاق از ما به مشام میرسد.
و
در انتهای آیه خداوند بشارت می دهد که این چنین مردان و زنانی به زودی مورد رحمت
من قرار میگرند و یاد آور می شود که شما به عمل خود رحمت من را شامل حالتان می
کنید و دنیا و اخرت خود را قرین رحمت های من می کنید . چنان که در آیه 96 سوره
اعراف خداوند وعده نزول برکات از اسمان و زمین را به یک جامعه با ایمان و باتقوا
داده است.
------------------------------
1. حشر، 14.
2. تحف العقول، ص
237.
3.بر گرفته از تفسیر نور
4. وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَتُ
بَعْضُهُمْ أَوْلِیَآءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ
وَیُقِیمُونَ الصَّلَوةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَوةَ وَیُطِیعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ
أَوْلِئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ (71 توبه (؛ مردان وزنان با ایمان، یار ویاور واولیاى
یکدیگرند، به معروف (خوبى ها) فرمان مى دهند و از منکرات و بدى‌ها (منکرات) نهى مى
کنند، نماز بر پاى داشته، زکات مى پردازند و از خداوند و پیامبرش پیروى مى کنند. بزودى خداوند آنان را مشمول رحمت خویش قرار خواهد داد.
همانا خداوند، تواناى غالب و حکیم است.
5. الْمُنَفِقُونَ وَالْمُنَفِقَتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ
یَأْمُرُونَ بِالْمُنکَرِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَیَقْبِضُونَ
أَیْدِیَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ إِنَّ الْمُنَفِقِینَ هُمُ الْفَسِقُونَ
(67توبه)؛مردان و زنانِ منافق، از یکدیگرند (از یک قماشند)، به منکر فرمان مى دهند
و از معروف نهى مى کنند و دستهاى خود را (از بخشش و انفاق) مى بندند. خدا را
فراموش کرده اند، پس خداوند نیز آنان را فراموش کرده است. همانا منافقان، همان
فاسقانند.
