موسسه قرآن وعترت امیرالمومنین علیه السلام

ماه «رجب»، یک رحم زمانی برای رشد و کسب آمادگی برای ماه های شعبان و رمضان

نفس انسان در زمان های مختلف، حالت ­های متغیری دارد و زمان­ ها هم از نظر قدرت و کیفیت یکسان نیستند.

هر چند که زمان ­ها از نظر ساختار ریاضی با هم برابر هستند؛ یعنی ثانیه­ و مقدارشان همیشه یکی است، امّا کیفیت تاثیرگذاری آن­ها در نفس انسان متفاوت است.

 اگر انسان بخواهد گذشته 20 ساله یا 40ساله را جبران کند، باید تا وقتی که زنده است، زیاد تلاش کند. یعنی مسیری را که به بی راه و عقب رفته را باید برگردد. این حداقل از سه طریق امکان پذیر است: استفاده از رحم­ های زمانی، رحم­ های مکانی و رحمی که استاد یا امام برای رشد انسان فراهم می کند.

همان گونه که خصوصیت رحم این است که یک موجود بالقوه را در اوج ضعف تحویل می‌گیرد و در یک مدت کوتاه او را کامل می­ سازد و آن را متولد می­ کند. رحم زمانی نیز دارای چنین قدرتی است. قدرت و توانایی رحم این است که می­‌تواند یک نطفه را تبدیل به یک انسان کامل کند. اما وقتی که نوزاد به دنیا ­آمد، دیگر دنیا نمی‌­تواند حتی به اندازه یک بند انگشت هم جبران ما فات کند. این قدرت رحم است.

رابطه دنیا با آخرت، مثل رابطه رحم مادر با دنیاست. یعنی ما که اکنون در دنیا و در رحم دوم  قرار داریم، باید برای شرایط زیستی بی‌نهایت زیباتر، کامل­تر و بزرگ­تر از دنیا خودمان را رشد دهیم و آماده کنیم. هرچقدر دنیا نسبت به رحم مادر، کامل ­تر، پیشرفته ­تر و بزرگ­تر است، عالم برزخ نیز که ما با وفات، به آن منتقل می­ شویم، از دنیا زیباتر، کامل­تر و پیشرفته تر است. در آنجا غم و غصه و اضطراب و ناراحتی و نگرانی وجود ندارد. امّا برای ورود به چنین عالمی که آنقدر بزرگ­تر از رحم دنیاست، باید آماده شویم.

نفس انسان حالت های اقبال و ادبار دارد. یعنی گاه رو می کند و استقبال می کند، و گاه پشت می کند و بر می گردد. نفس انسان در ماه رجب حالت استقبال، اقبال و پذیرش دارد. یعنی درماه رجب، برای تحول ­پذیری انسان ­ها، نفس از یک آمادگی و نشاط بیشتری برخوردار است. از این رو، افاضاتی که از عالم غیب می­ شود نیز، خیلی بیشتر از سایر زمان هاست. برای همین است که به ماه رجب می گویند ماه «اصب»، به معنی ریزش. یعنی ماه ریزش رحمت خدا.

دراین ماه، رحمت، مغفرت و برکات خداوند بر نفوس انسان‌ها سرریز می­‌شود و انسان در زیر باران وسیع رحمت الهی قرار می‌گیرد. مهمترین چیزی که خداوند در ماه رجب به او می دهد، «مغفرت» است. برای همین پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ماه رجب، ماه استغفار امت من است»، یعنی ماهی است که شما می توانید به مغفرت الهی برسید.

مغفرت یعنی نه تنها خداوند گناهانتان را شستشو می دهد، بلکه به روی شما هم می خندد. به خاطر روی آوردن انسان به خدا، همه گناهانش بخشیده می­‌شود. دیگر از جانب خدا برای گذشته انسان اخم و سرزنشی در کار نیست.

ماه رجب، ماه «آشتی کنان» است، یعنی رحم زمانی است که ما را برای ورود به یک رحم قدرتمندتر به نام ماه شعبان آماده می کند و ماه شعبان هم ما را برای ضیافت الهی و ماه مبارک رمضان آماده می­‌کند.

درک شب قدر و جذب آن «هزار ماه فضیلت»، منوط به این است که انسان از قبل آمادگی­‌های لازم و ظرفیت‌­های لازم را برای وارد شدن آن هزار ماه به قلبش آماده کرده باشد. در غیر این صورت، آن قلبی که مشغله دارد و نمی تواند برای خدا وقت بگذارد، قلبی که تنگ مریض و سخت و کوچک است. از ریزش رحمت های الهی، چیزی به دست نخواهد آورد.

ماه رجب، فرصتی برای «اتّساع قلب» است. برای وسعت نفس است. پس اول انسان باید زباله ها، کثافات و آلودگی­‌ها را از قلب بیرون بریزد. پزشکان وقتی می­‌خواهند بدنی را تقویت یا درمان کنند، اگر عفونت داشته باشد، ابتدا عفونت ها را برطرف می کنند. ما هم اول باید ناخالصی‌­ها، آلودگی‌­ها، آرزوهای کاذب، افکار شیطانی، توهّمات و تخیّلات از وجود خود بیرون بریزیم تا آن افاضات نورانی را دریافت کنیم. برای همین است که در این ماه استغفار و توبه بسیار مورد تاکید قرار گرفته است. اینها به منزله ی پاکسازی نفس از آلودگی هاست. موفقیت در ماه رجب، مقدمه ای است برای ورود به ماه های شعبان و رمضان.